R, III 24

[0] Della città di Cael. Cap. 24.

[1] Cael è una nobile et gran città, la quale signoreggia Astiar, un di quattro fratelli, re della provincia di Malabar, qual è molto ricco di oro et gioie, et mantiene il suo paese in gran pace; et li mercatanti forestieri vi capitano volentieri, per essere da quel re ben visti et trattati. [2] Tutte le navi che vengono di ponente, Ormus, Chisti, Adem, et di tutta l’Arabia, cariche di mercantie et cavalli, fanno porto in questa città, per essere posta in buon luogo per mercadantare. [3] Ha questo re ben trecento mogli, le quali mantiene con grandissima pompa. [4] Tutte le genti di questa città et ancho di tutta l’India hanno un costume, che di continuo portano in bocca una foglia chiamata “tembul”, per certo habito et delettatione, et vannola masticando, et sputano la spuma che la fa. [5] I gentilhuomini, signori et re hanno dette foglie acconcie con canfora et altre specie odorifere, et etiandio con calcina viva mescolata: et mi fu detto che questo li conservava molto sani. [6] Et se alcuno vuol far ingiuria ad un altro o villaneggiarlo, come l’incontra gli sputa nel viso di quella foglia o spuma, et subito costui corre al re et dice l’ingiuria che gli è stata fatta et ch’el vuol combattere: et il re li dà le armi, che è una spada et rotella, et tutto il popolo vi concorre, et qui combattono fin che un di loro resta morto. [7] Non possono menare di punta, perché gli è prohibito dal re.

Z, 112

Hic naratur de civitate Cail.

[1] Cail est quedam civitas nobilis et magna, cui dominatur Asciar, qui primus est ex quattuor supradictis regibus de provincia Maabar fratribus. [2] Et omnes naves que veniunt de versus ponentem – videlicet de Cormos, Chysci, et Daden et de tota Arrabia – onerate mercimoniis et equis, ad hanc civitatem portum faciunt. [3] Nam civitas ipsa sita est in bono loco et foro causa mercationes faciendi. [4] Veniunt etiam illuc de multis partibus mercatores causa inveniendi ibi mercimonia, equos et alias res. [5] Et iste rex est multum dives thesauro, et portat super se multos lapides preciosos et honorifice pergit. [6] Regnum suum in magna iusticia manutenet, et proprie mercatores qui illuc veniunt de aliis partibus. [7] Istos quidem manutenet ipse in magna rectitudine. [8] Et ideo mercatores illuc libenter accedunt, pro bono rege qui sic eos in iure manutenet. [9] Et etiam ibi faciunt magnum profectum et lucrum. [10] Habet etiam iste rex bene trecentas uxores et plures, quia ad magnum honorem reputat sibi ille qui plures habet uxores. [11] Quando quidem oritur aliqua |87v| discordia inter istos fratres .IIII. germanos et velint invicem preliari, mater eorum, que adhuc vivit, se ponit inter ipsos et non dimitit ipsos preliari. [12] Et pluries accidit quod filii nolunt remanere precibus matris et quod omnibus remotis volunt belare. [13] Tunc mater eorum accipit unum gladium et dicit eis: «Si vos non remanetis de hac rixa et pacem non facietis invicem, ego statim me occidam, sed prius incidam mihi mamas de pectore, illas videlicet cum quibus vobis lac tribui». [14] Et cum filii vident pietatem quam mater facit, et quod ipsos rogat tam dulciter, et cognoscunt quod est melius pro ipsis, se concordant et pacem invicem faciunt. [15] Et hoc pluries accidit. [16] Sed non potest preterire quin faciant simul magnam rixam cum mater decesserit et quod invicem se non destruant. [17] Item noveritis quod gentes iste et omnes de Indya habent huiusmodi consuetudinem, videlicet quod quasi continue in ore portant quoddam folium appelatum “tambur” ex quodam habitu et delectatione; quod folium masticando vadunt et spumam concreatam exspuunt. [18] Et hoc precipue faciunt nobiles, et magnates et reges. [19] Habent folia illa confecta cum camphora et aliis speciebus, et sic ipsa continue masticando vadunt, et etiam calcem simul mixtam. [20] Et hoc eos multum sanos conservat. [21] Si vero aliquis |88r| iniurietur alicui, et velit ipsum contempnere et improperium sibi facere, dum obviat sibi in via, mastigationem illam de ore accipiens, in faciem eius prohicit et dicit: «Tu non vales isto», scilicet id quod prohicit. [22] Ille vero, ad magnam reputans sibi iniuriam et contemptum, statim regi conqueritur qualiter eum talis contempserit et anichilaverit, et rogat eum ut det sibi licenciam de vindicta. [23] Videlicet quod, si iniuriator contenpserit eum et gentem suam, petet licentiam quod velit experiri personam suam et gentem cum persona illius qui iniuriam fecit et cum eius gente, et ostendere utrum valeat necne; si vero contenpserit personam eius solum, petet licentiam de persona ad personam. [24] Et tunc rex utrique parti licentiam elargitur. [25] Si vero debeat fieri prelium de gente ad gentem, uterque cum gente sua ad prelium preparatur, et curacie quas ad defensionem induunt et portant est pellis quam matres eorum sibi primitus donaverunt. [26] Cum sunt in campo, prelium incohant; et se feriunt, vulnerant et occidunt: nam leviter eorum gladii se infingunt, et cuilibet ipsorum facilis patet introitus. [27] Ibi erit rex et multitudo gentium ad negotium intuendum. [28] Et cum rex plures videbit a parte utraque interremptos et quod una partium videbitur potiorem locum habere et aliam superare, ponet ad dentes faldam unam cuiusdam pani quem circum se habebit, et ab alia parte tenebit cum manu. [29] Et tunc statim preliantes cessant a prelio nec amplius imprimitur ictus. [30] Et pluries ita ffit. [31] Si fiat de persona ad personam, erunt nudi ambo, sicut continue solent ire, et quilibet unum habebit cultelum. |88v| [32] Sciunt quidem cum cultelis illis optime tutaminari: nam valde bene se cum ipsis cohoperiunt et adversarium offendunt. [33] Ymo faciunt sic. [34] Sicut intellexistis, nigri sunt; et unus faciet alteri circulum unum de colore albo supra carnes, ubicumque volet, et dicet ei: «Scias quod te in circulo feriam et non alibi. [35] Caveas tibi quantum potes!». [36] Et sic faciet alter ei. [37] Qui melius, bene sibi; qui peius, peius sibi, quia quocumque unus alterum atingat, satis potest ipsum sentire.